एजेन्सी- अफगानिस्तानको तालिबान सरकारले महिलामाथि विभिन्न प्रतिबन्ध लगाउन नयाँ कानुन ल्याएको छ ।
नयाँ कानुनअन्तर्गत महिलालाई घरबाहिर चर्को स्वरमा बोल्न र सार्वजनिक स्थानमा अनुहार देखाउन निषेध गरिएको छ । महिलालाई सार्वजनिक स्थानमा अनुहार छोप्न आदेश दिइएको छ ।
महिलाका सम्बन्धमा बनेको यो नयाँ कानूनलाई तालिवानका सर्वोच्च नेता हिबतुल्लाह अखुन्दजादाले अनुमोदन गरेका छन् । यसलाई कार्यान्वयन गर्ने जिम्मेवारी नैतिकता मन्त्रालयलाई दिइएको छ ।
यो कानूनबाट कसैलाई पनि छुट नहुने मन्त्रालयले जनाएको छ । कानून अनुसार नैतिकता प्रहरीले सार्वजनिक स्थानमा कसले के लगाएको छ भनेर जाँच गर्नेछ।
तर, यो मन्त्रालयले शरिया कानूनको आधारमा यी प्रावधानहरू कार्यान्वयन गर्दै आएको छ । यसलाई पालना नगरेको भन्दै हजारौं मानिसलाई पक्राउ गरिएको छ ।
तालिबानका अनुसार यी नियम इस्लामको शरिया कानुनी प्रणालीको आधारमा बनाइएको हो। तालिबानका सर्वोच्च नेता हिबतुल्लाह अखुन्दजादाले २०२२ मा नै यस सम्बन्धमा आदेश दिएका थिए तर अहिले यसलाई औपचारिक रूपमा कानून बनाइएको हो ।
महिलामाथि कानुनले के के प्रतिबन्ध लगाइएको छ ?
महिलाले आफ्नो पूरै शरीर ढाक्नुपर्छ
सार्वजनिक स्थलमा महिला चुपचाप बस्नु पर्नेछ
सार्वजनिक स्थान र घरमा ठूलो स्वरमा गाउन र पढ्न निषेध गरिएको छ।
अरू पुरुषहरूबाट शरीर र अनुहार लुकाउनु पर्छ
नयाँ कानूनमा महिलाबाहेक पुरुषमाथि पनि प्रतिबन्ध लगाइएको छ । पुरुषलाई महिलाको शरीर र अनुहार हेर्न निषेध गरिएको छ। महिलाहरुलाई पनि त्यसै गर्न आग्रह गरिएको छ । पुरुषले शरिया अन्तर्गत कपाल राख्नु पर्छ । पुरुषलाई पनि टाई लगाउन प्रतिबन्ध लगाइएको छ ।
यसैलाई ध्यानमा राख्दै तालिबानले धेरै ठाउँमा पुरुषको दाह्री काट्न र कपाल काट्न प्रतिबन्ध लगाएको छ। तालिबानले यो शरिया अन्तर्गत रहेको दाबी गरेको छ ।
नैतिकता प्रहरीको काम कानुन मिच्नेलाई अदालतमा पुर्याउने पनि हो । महिला र पुरुषले नयाँ कानूनको व्यवस्थाको पालना गर्ने दायित्व नैतिकता प्रहरीको हुनेछ । साथै, ट्याक्सी चालकहरूले बुबा र दाजुभाइ जस्ता पुरुष साथी नभएको अवस्थामा महिलालाई ट्याक्सी चढ्नबाट लैजानबाट रोक्न सक्छ।
यो अवधिमा महिलाले हिजाब पनि लगाउनु पर्नेछ । यसका साथै कारमा पुरुष र महिला सँगसँगै बस्न पनि प्रतिबन्ध लगाइएको छ ।
नयाँ कानून अनुसार जीवित प्राणीको तस्बिर बनाउन वा प्रकाशन गर्न पनि प्रतिबन्ध लगाइएको छ । यस्तो अवस्थामा कुनै पंक्षी, जनावर वा परिवारका सदस्यको तस्विर बनाउन प्रतिबन्ध लगाइएको छ । यस्तै जीवित प्राणीको मूर्ति खरिद बिक्रीमा पनि प्रतिबन्ध लगाइएको छ ।
कानून अनुसार नैतिकता प्रहरीले रेडियो र टेप रेकर्डरको दुरुपयोगलाई पनि रोक्ने छ । यसबाहेक कुनै पनि जीवित प्राणीमाथि बनेको फिल्म हेर्न प्रतिबन्ध लगाइएको छ ।
कस्तो सजाय हुनेछ ?
यदि कुनै व्यक्तिले कानून उल्लङ्घन गरी निन्दनीय कार्य गर्दछ (तालिबान अनुसार), उसलाई जरिवाना र तीन दिन सम्म जेल हुन सक्छ।
धेरैले यी नयाँ कानुनको आलोचना गरिरहेका छन् । तालिबानले यो कानून लागू गर्न पछि नहट्ने जनाएको छ । तर अफगानिस्तानको राजधानी काबुललगायत देशका केही भागहरूमा यो कानून व्यवस्थित रूपमा लागू भएको छैन।
नैतिकता मन्त्रालयका अनुसार कानूनका प्रावधानहरू कार्यान्वयन गर्ने ढाँचा निर्माण भइरहेको छ । कानुन तर्जुमा र कार्यान्वयनमा थप स्पष्टता आउने भए पनि देशका अन्य भागमा भने धेरै प्रावधान लागू भइसकेका छन् ।
तालिबान सरकारले गत वर्ष शरिया कानूनको पालना नगरेको भन्दै नैतिकता पुलिसले १३ हजारभन्दा बढी व्यक्तिलाई अस्थायी रूपमा हिरासतमा लिएको बताएको थियो।
